Trong giải FIFA Club World Cup vừa kết thúc tại Mỹ, thời tiết nóng bức đã gióng lên hồi chuông cảnh báo cho môn thể thao này – điều này có thể chỉ là màn diễn tập cho kỳ World Cup 2026 do Mỹ, Mexico và Canada đồng tổ chức. Với nhiệt độ toàn cầu tiếp tục gia tăng, các nhà khoa học cảnh báo rằng việc tổ chức các sự kiện bóng đá như World Cup vào mùa hè ở Bắc bán cầu đang trở nên nguy hiểm hơn nhiều cho cả cầu thủ và khán giả. FIFA có thể phải xem xét điều chỉnh lịch thi đấu bóng đá để giảm thiểu rủi ro do nhiệt độ cao.
Giáo sư Piers Forster, Giám đốc Trung tâm Khí hậu Tương lai Priestley tại Đại học Leeds, Vương quốc Anh, đã chỉ ra rằng: “Nếu không sớm thực hiện các biện pháp quyết liệt như tổ chức sự kiện thể thao vào mùa đông hoặc dời đến các khu vực có vĩ độ cao, rủi ro trong thập kỷ tới sẽ tiếp tục xấu đi. Hiện nay, chúng ta chỉ cách một thảm họa thể thao do sóng nhiệt gây ra bởi một lần thời tiết cực đoan, các cơ quan quản lý phải nghiêm túc nhìn nhận cảnh báo từ khoa học khí hậu và sức khỏe.”
Từ khi giải vô địch bóng đá thế giới lần đầu tiên diễn ra vào năm 1930, việc tổ chức các trận đấu từ tháng 6 đến tháng 7 đã trở thành truyền thống. Tuy nhiên, theo dữ liệu từ Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Hoa Kỳ, nhiệt độ trung bình toàn cầu từ tháng 6 đến tháng 8 đã tăng thêm 1.05°C so với thời điểm đó, và nhiệt độ mùa hè ở châu Âu thậm chí tăng tới 1.81°C, với tốc độ tăng nhiệt nhanh hơn kể từ những năm 1990. Nhà khoa học khí hậu Friederike Otto từ Đại học Hoàng gia London thẳng thắn cho biết: “Nếu không muốn các cầu thủ và người hâm mộ bóng đá bị sốc nhiệt hoặc thậm chí tử vong, các trận đấu bóng đá cường độ cao chỉ có thể được tổ chức vào sáng sớm hoặc ban đêm.”
Giải vô địch câu lạc bộ thế giới năm nay diễn ra trên 11 thành phố của Mỹ (từ ngày 14 tháng 6 đến ngày 13 tháng 7), nhiệt độ cực đoan và bão tố đã buộc FIFA phải kích hoạt thỏa thuận ứng phó khí hậu cực đoan mới, bao gồm tăng số lần tạm dừng trận đấu, tăng cường thiết bị làm mát bên lề sân và cung cấp nước uống. Tiền vệ Enzo Fernández của Chelsea vẫn gặp phải triệu chứng chóng mặt do nhiệt độ cao, đã kêu gọi tránh tổ chức các trận đấu vào buổi trưa ở World Cup năm sau. Liên đoàn cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp quốc tế (FIFPRO) cũng cảnh báo rằng trong số 16 thành phố tổ chức năm sau có 6 thành phố thuộc vùng có “nguy cơ áp lực nhiệt rất cao”.
Chủ tịch FIFA, Gianni Infantino, vào ngày 13 tháng 7 đã phản hồi rằng sẽ ưu tiên sử dụng các sân vận động có mái che để tổ chức các trận đấu ban ngày. Tuy nhiên, thách thức đối với kỳ World Cup 2030 do Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và Maroc đồng tổ chức còn lớn hơn – giải đấu được ấn định diễn ra từ giữa tháng 6 đến giữa tháng 7 khi nhiệt độ vào buổi chiều và tối có thể lên tới trên 40°C, như đã thấy trong mùa hè năm nay tại cả ba quốc gia. Mặc dù FIFA trong báo cáo đánh giá hồ sơ đăng cai cho năm 2030 đã giảm thiểu rủi ro, tuyên bố rằng “biến đổi khí hậu hiện tại chưa đủ để ảnh hưởng đến sức khỏe của người tham gia,” nhưng các chuyên gia đã mạnh mẽ đặt nghi vấn về điều này.
Chuyên gia khoa học thể thao từ Đại học Canberra, Julien Périard, giải thích rằng: “Các cầu thủ tham gia thi đấu dưới ánh nắng trong 90 phút có thể dẫn đến nhiệt độ cơ thể tăng cao bất thường, gây co thắt cơ, kiệt sức vì nóng và thậm chí là say nắng tử vong.” Thực tế, các sự kiện mùa hè như marathon Olympic đã được điều chỉnh để diễn ra vào sáng sớm, nhưng World Cup, nhằm phù hợp với khung giờ vàng phát sóng tại châu Âu, rất ít khi sắp xếp các trận đấu vào buổi sớm. Khi số đội tham gia giải đấu năm 2026 tăng lên 48 đội, lịch thi đấu dày đặc hơn cũng làm giảm khả năng điều chỉnh lịch trình.
FIFA đã phá lệ tổ chức World Cup 2022 tại Qatar vào tháng 11-12, và dự kiến khi Ả Rập Saudi đăng cai vào năm 2034 sẽ áp dụng tương tự. Tuy nhiên, việc thay đổi mùa giải làm ảnh hưởng lớn đến lịch thi đấu của các giải đấu chính ở châu Âu và Champions League, tạo ra thách thức lớn trong việc điều phối. Nghiên cứu của Giáo sư Ollie Jay từ Đại học Sydney cho thấy, so với những năm 1990, nguy cơ vận động viên phải chịu đựng nhiệt độ cao đã tăng 28% vào năm 2023. Nhà khoa học khí hậu Michael Mann từ Đại học Pennsylvania cảnh báo: “Đây không chỉ là vấn đề của trận đấu, mà còn là biểu tượng của sự phá hoại toàn diện đối với nền tảng của cuộc sống hiện đại do biến đổi khí hậu.”
